Samax, vertegenwoordigd door Corné van Steekelenburg en Mark Zwinkels (Bryte), staat centraal in een recent artikel van Nieuwe Oogst. Hieronder is het gehele artikel te lezen.
“Heel lang heeft de warmtekrachtkoppeling (wkk) een hoofdrol gespeeld in de belichte teelten. De toenemende energiebelasting vereist dat glastuinders uitkijken naar alternatieve bronnen van warmte en elektriciteit.
Om te beginnen, wat verandert er eigenlijk aan de energiebelasting? Die spelregels zijn al zo lang hetzelfde, dat de meeste ondernemers dit waarschijnlijk niet in beeld hebben. Geen wonder, de invoeringen van de stappen gaat geleidelijk en over een lange periode. Maar het besluit is gevallen, dus zij kunnen daar nu op anticiperen.
De glastuinbouw heeft sinds het begin van de liberalisering van de energiemarkt een vrijstelling op de energiebelasting (EB) voor wkk-gas. Het idee daarachter was dat het gas voor de wkk bijna volledig benut werd voor warmte, elektriciteit en CO2-productie. In tegenstelling tot de opwekking door andere bronnen als elektriciteitscentrales, waar de warmte en CO2 vaak verloren gaan. Het ketelgas was altijd al uitgesloten van deze vrijstelling.
In de nieuwe situatie wordt de vrijstelling op wkk-gas ingeperkt. Dit geldt in meerdere mate zowel voor situaties waarbij de opgewekte elektriciteit zelf wordt verbruikt, als voor situaties waarbij de stroom wordt teruggeleverd. Deze bewustwording en de kosten daarvan hebben grote impact op de keuzes, investeringen en het energiemanagement van alle glastuinbouwbedrijven.
Wie niet mee kan doen met innovaties, valt in de toekomst af
~ Corné van Steekelenburg, directeur van Samax
Het doel van directeur Corné van Steekelenburg van Samax is om glastuinders wakker te maken. Samax doet op dit moment voor zo’n 45 glastuinbouwbedrijven hun hele operationele energiemanagement. Op het LichtEvent van 24 maart, georganiseerd door Glastuinbouw Nederland, zette Van Steekelenburg de huidige situatie – waarbij de wkk de elektra voor de belichting levert – naast de toekomstige.
In de huidige situatie is 1 megawatt stroom aankopen bijna twee keer zo duur als deze zelf produceren; 160 euro ten opzichte van 90 euro. Bovendien is de warmte en CO2-behoefte dan nog niet gedekt. Geen wonder dus dat de wkk nog steeds zo populair is.
Afbouw verlaagd tarief
Maar die situatie verandert op drie punten essentieel vanaf 2025. Ten eerste wordt gestaffeld en stapsgewijs het verlaagde EB-tuinbouwtarief afgebouwd, totdat er in 2035 geen verschil meer is tussen tuinbouw en niet-tuinbouw.
Verder wordt de wkk-vrijstelling voor EB-gas gesplitst in eigen gebruik en teruggeleverde elektra. Voor die eerste loopt de vrijstelling terug tot 72 procent van het gasverbruik per geproduceerd megawattuur, voor die tweede loopt deze terug tot 30 procent.
Tot slot krijgt de tuinbouw te maken met een oplopende CO2-heffing tot 3,15 eurocent per kuub gas.
Bemoedigende resultaten
Al met al veel variabelen waar zeker de grotere glastuinbouwbedrijven zwaar aan moeten rekenen om de juiste beslissingen te nemen. In de praktijk is veel geïnvesteerd in ledverlichting om het stroomverbruik omlaag te brengen. Verder zijn er bemoedigende resultaten van luchtontvochtigers en warmtepompen om de bedrijven energetisch uit te balanceren.
Maar naast zulke grote investeringen, zijn ook minder drastische aanpassingen mogelijk. Ook voor kleinere bedrijven is er hoop. In de situatie na 2030 zijn de kosten van het aankopen van 1 megawatt aan stroom ten opzichte van het zelf produceren gedaald tot slechts 10 euro per megawattuur.
Toekomst voor wkk
Van Steekelenburg: ‘Er is zeker nog toekomst voor de wkk, maar die zal veel minder draaiuren maken. Glastuinbouwbedrijven moeten meer inzetten op externe bronnen van warmte en vloeibare CO2. Het is waar dat de voorlopers op dit gebied nu voor de hoogste prijs produceren. Na het wegvallen van de SDE-subsidies door de hoge gasprijzen, is de gerekende prijs van geothermie of restwarmte gewoon te hoog ten opzichte van de gasmarkt. Maar in de toekomst draait dit om.’
Tijdens zijn presentatie op het LichtEvent liet van Steekelenburg voorbeelden zien van bedrijven met verschillende mogelijkheden. Het komt erop neer dat er meerdere oplossingen zijn, maar vaak is maar één de goedkoopste. Het is zaak om die te vinden.
De grotere glastuinbouwbedrijven kennen de waarde van de energiemanagers die zijzelf in dienst hebben. Maar de vraag blijft terugkomen of er in deze tijd nog wel toekomst is voor de middelgrote en kleinere bedrijven, die nu nog voornamelijk leunen op hun wkk en soms ketel? ‘Dit zijn juist onze klanten’, zegt Steekelenburg.
‘Samen met onze klanten kijken wij naar de prijsontwikkelingen en eventuele opties. Dat kan zijn: investeren in energiebesparende maatregelen, zwaardere aansluitingen, energieopslag of andere momenten van terugleveren’, legt de energiemanager uit.
Dergelijke sturing kan een tuinder dus uit handen geven aan Samax, dat alle datastromen beoordeelt en op basis daarvan stuurt. Dat kan wel eens spanning geven tussen de teler en energiemanager. Van Steekelenburg lacht: ‘Ja, die zijn niet altijd vriendjes. Teelt- en energiemanagement horen hand in hand te gaan.’
Betrouwbare ketel
De toekomst van de ketel is sowieso wankel. Toch zullen er weinig glastuinders zijn die helemaal afscheid willen nemen van deze onverwoestbare, trouwe partner in die momenten van stress dat alle elektronische techniek faalt en de wkk op storing staat.
Aan de andere kant zijn de nieuwe bronnen van warmte en elektriciteit voor de ondernemers in de glastuinbouw onontkoombaar. ‘Wie niet mee kan doen met deze innovaties, valt in de toekomst af. Dat laten alle berekeningen zien’, besluit Van Steekelenburg.
Zwinkels is zowel teler als klant en eigenaar van Samax
Mark Zwinkels vertegenwoordigt in dit kader de firma Bryte. Deze tomatenkwekerij heeft vijf directeuren met elk hun eigen competenties. Zwinkels is operationeel directeur van de zeven locaties. Bryte is een van de grondleggers van Samax. In 2011 hebben zes tomatenkwekers de koppen bij elkaar gestoken met de vraag hoe zij hun energiemanagement konden verbeteren.
Gezamenlijk hebben ze Corné van Steekelenburg in dienst genomen om hun energiemanagement te professionaliseren. Dat leidde tot een onstuimige groei van de vraag om advies en het aanbod van adviseurs, tot de oprichting van het zelfstandige bedrijf Samax. Dit staat voor ‘samen maximaal resultaat’.
‘De energiemarkt is zo complex, een ondernemer kan nou eenmaal niet alles bijhouden’, zegt Zwinkels. ‘Met experts als adviseurs loop je voorop in de energiemarkt. Al hun plannen en tools kunnen ze nu uitrollen over een veel grotere groep tuinbouwbedrijven. Er is altijd een wachtlijst van bedrijven die zich ook willen laten adviseren.’
Teler bepaalt
En hoe zit het met de angst om de grip op de teelt te verliezen? Zwinkels stelt dat de teler kan bepalen wanneer de teelt voorrang heeft.
Bryte streeft naar een bijna jaarrond productie van tomaten in verschillende segmenten. De full-led is sinds half maart in productie, de bijbelichte en onbelichte kassen volgen later. Met de full-led zit de tomatenkwekerij al halverwege de teelt, de prijsvorming in de winter is tegengevallen. Gelukkig is de energiemarkt al een paar maanden redelijk stabiel. De voorraden zijn op peil, dus daar verwacht Zwinkels geen tegenvallers.”
Bron: Nieuwe Oogst
